ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟ ΠΑΙΔΙ

Τι σημαίνει επιθετική συμπεριφορά;

Μια συμπεριφορά χαρακτηρίζεται ως επιθετική, όταν απευθύνεται ή έχει στόχο να βλάψει κάποιο άλλο άτομο. Εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους, όπως με λόγια και πράξεις, με συνειδητή ή ασυνείδητη σιωπή, κατευθύνεται δε, συνειδητά ή ασυνείδητα, εναντίον ανθρώπων, ζώων, πραγμάτων ή ακόμα και σε βάρος του ίδιου του ατόμου που την εκδηλώνει.

Η επιθετικότητα αποτελεί ένα σχετικά συχνό πρόβλημα συμπεριφοράς των παιδιών. Ένα πρόβλημα που πολλές φορές απασχολεί τόσο τους γονείς όσο και τους εκπαιδευτικούς.

Η εκδήλωση μιας επιθετικής συμπεριφοράς μάς στέλνει κάποιο μήνυμα ή ακόμα μια προειδοποίηση, ειδικά όταν γίνεται υπερβολική ή προβληματική. Αποτελεί ένα καμπανάκι που καταδεικνύει ότι κάτι δεν πάει καλά, ότι θα πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια.

Η επιθετικότητα εκφράζεται διαφορετικά σε κάθε παιδί

Το να είναι επιθετικό ένα παιδί, δεν εκφράζεται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Διαφορετικά θα αντιδράσει ένα παιδί που είναι τολμηρό από κάποιο άλλο που είναι συνεσταλμένο. Το πρώτο έχει την τάση να αποφορτίζεται με την ανοιχτή έκφραση της επιθετικότητας, ενώ το δεύτερο "βρίσκει" την επιθετικότητα, όχι στον εαυτό του, αλλά κάπου αλλού και φοβάται, πιστεύοντας πως η επιθετικότητα των άλλων θα γυρίσει στον εαυτό του. Το πρώτο παιδί είναι πιο τυχερό γιατί ξεσπά και ανακαλύπτει ότι η εκδηλωμένη εχθρότητα είναι περιορισμένη, ενώ το δεύτερο παιδί δεν φτάνει ποτέ σε μια ικανοποιητική αποφόρτιση. 

Η επιθετικότητα του παιδιού ξεκινά συνήθως, με το δάγκωμα, που αποκτά νόημα μετά τους πέντε πρώτους μήνες. Στην ουσία, η μορφή αυτή δεν κρύβει βία, ενσωματώνεται στην πορεία, στην επιθυμία που νιώθει το παιδί να τρώει όλων των ειδών τις τροφές. Στα μικρά παιδιά συχνά, οι εκδηλώσεις θυμού είναι αυτοκαταστροφικής μορφής. Πηδούν νευριασμένα πάνω- κάτω, μουγκρίζουν, κρατούν την αναπνοή τους. Αργότερα, ένα πιο μεγάλο παιδί αρχίζει να πετάει πράγματα, να τσιμπάει, να χτυπάει, να βρίζει, να επιμένει ανυποχώρητα. 

Τι προκαλεί την επιθετική συμπεριφορά στα παιδιά;

Υπάρχουν πολλές θεωρίες και έρευνες που έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν την επιθετική συμπεριφορά στην παιδική ηλικία. Η απογοήτευση και ο θυμός για παράδειγμα, είναι δύο συναισθήματα που έχουν συνδεθεί κατά καιρούς με την επιθετική συμπεριφορά. Και πάλι όμως, δεν αντιδρούν όλα τα παιδιά το ίδιο όταν βιώνουν ένα ανάλογο συναίσθημα.

Η αυστηρή και συχνή τιμωρία έχει επίσης συνδεθεί με την επιθετική συμπεριφορά. Αυτό που έχει βρεθεί είναι ότι όταν το παιδί τιμωρείται για επιθετικές συμπεριφορές, μπορεί να μειώσει την επιθετικότητα στο σπίτι, αλλά γίνεται πιο επιθετικό σε χώρους εκτός σπιτιού (πχ. στο σχολείο). Οι γονείς που χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία αυξάνουν σε σημαντικό βαθμό την επιθετικότητα του παιδιού.

Οι γονείς αποτελούν τα πιο ισχυρά πρότυπα συμπεριφοράς για τα παιδιά. Όταν τα παιδιά παρατηρούν επιθετική συμπεριφορά στο σπίτι, το πιθανότερο είναι ότι θα τη μιμηθούν. Η αρνητική ή θετική αλληλεπίδραση των μελών της οικογένειας επηρεάζει τη μάθηση της επιθετικότητας. Τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των ενηλίκων και τον τρόπο που χειρίζονται το θυμό και την απογοήτευσή τους.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Τα παιδιά όπως μαθαίνουν οποιαδήποτε άλλη δεξιότητα, πρέπει να μάθουν να ελέγχουν τις επιθετικές τους τάσεις και να τις αντικαθιστούν με θετικές συμπεριφορές. Επειδή τα παιδιά δε γεννιούνται με κοινωνικές δεξιότητες και δεν έχουν πάντοτε τον έλεγχο της συμπεριφοράς τους, θα πρέπει να μάθουν αποδεκτούς τρόπους για να διεκδικούν αυτά που θέλουν και να εκφράζουν αυτά που αισθάνονται.

Αποφεύγουμε να θυμώσουμε και να δείχνουμε το θυμό μας βάζοντας τις φωνές και λέγοντας τις ακόλουθες φράσεις όπως «Δεν καταλαβαίνεις τίποτα, πάντα έτσι συμπεριφέρεσαι. Είσαι ξεροκέφαλος». Δυστυχώς, μια τέτοια αντιμετώπιση επιφέρει τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Βοηθήστε το να καταλάβει ότι, αντί να δείρει ή να σπρώξει κάποιον για να πάρει ένα παιχνίδι, μπορεί να το ζητήσει ευγενικά, δίνοντάς του εσείς το παράδειγμα.

Τονίζετε συχνά τα θετικά στοιχεία του χαρακτήρα του.

Βοηθήστε το να κοινωνικοποιηθεί

Να θυμάστε ότι η συνεργασία των γονιών με το σχολείο είναι απαραίτητη, έτσι ώστε να μπορέσουν  μαζί να αντιμετωπίσουν την όλη κατάσταση ως ενιαία ομάδα.

Βάζουμε όρια στα παιδιά μας, πάντα βέβαια σε συνάρτηση με την ηλικία τους.

Δεν τιμωρούμε το παιδί μας με το ίδιο νόμισμα.

Σταματούμε αμέσως μια επιθετική συμπεριφορά. Δεν περιμένουμε  να χτυπήσει τρεις φορές το αδελφάκι του, για να του φωνάξουμε «σταμάτα να χτυπάς την αδελφή σου». Το απομακρύνουμε αμέσως και το αφήνουμε για λίγο να ησυχάσει. Αυτό πρέπει να γίνεται κάθε φορά που παρατηρείται μια επιθετική συμπεριφορά, έστω και αν βρισκόμαστε μαζί με κόσμο που μας κοιτάζει περίεργα.

Οι συμπεριφορές διδάσκονται και μαθαίνονται, και η επιθετικότητα είναι μια μαθημένη συμπεριφορά. Ακόμα και αν υπάρχει μια έμφυτη τάση, τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος είναι αυτά που θα διαμορφώσουν το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του παιδιού.

Η γονεϊκή και η εκπαιδευτική αγάπη και η κατανόηση απέναντι στα παιδιά, καθώς και η καλλιέργεια, μέσα στην οικογενειακή ζωή, του σεβασμού και της αγάπης για τους συνανθρώπους είναι ο καλύτερος τρόπος για τη μείωση της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών και της ήρεμης συμβίωσης όλων μας.